سیستم آموزش عالی ایتالیا، به منظور هماهنگی با چارچوب مدارک حوزه‌ی آموزش عالی اتحادیه اروپا (Qualification Framework for the European Higher Education Area)، هم برای دانشگاه‌ها و هم برای دیگر موسسات آموزشی به سه دوره تقسیم می‌شود. به منظور راهیابی به این دوره‌های آموزشی حداقل 12 سال تحصیل در مدرسه و داشتن اصل مدرک دیپلم، اصل مدرک پیش دانشگاهی (برای دانشجویان نظام تحصیلی قبل) و اصل ریز نمرات هر دوی این مدارک مورد نیاز می‌باشد. امکان ارائه ی مدرک فوق دیپلم به جای مدرک پیش دانشگاهی نیز میسر است. دانشجویان سال آخر دبیرستان می توانند مدرک موقت دیپلم و ریز نمرات خود را تا زمان گرفتن اصل آن، ارائه دهند.
طبیعتاً برای ورود به دوره کارشناسی ارشد، داشتن مدرک کارشناسی الزامی است. در این صورت، اصل دانشنامه و اصل ریز نمرات کارشناسی دانشجویان مورد نیاز خواهد بود.
دوره اول: کارشناسی Bachelor of Science Laurea
هدف اصلی این چرخه از تحصیل، ارایه‌ی روش‌ها و دانش نظری عمومی در زمینه‌های مختلف به دانشجویان است. مدت زمان استاندارد اتمام این دوره سه سال تحصیلی است که معادل180 واحد می‌باشد. به منظور دسترسی به این دوره، دانشجویان باید داری مدرک دیپلم دبیرستان ایتالیا و یا مدرک معادل آن از کشورهای دیگر باشند. برخی دانشگاه‌ها، رشته‌های کارشناسی ارشد پیوسته ارایه می‌کنند که دانشجویان با در دست داشتن دیپلم دبیرستان قادر به ورود به آن‌ها هستند. مدت زمان اینگونه رشته ها، پنج یا شش سال و معادل 300 یا 360 واحد می‌باشد.
برای ورود به رشته های لیسانس در ایتالیا، دانشجویان باید حتماً در امتحان ورودی رشته ی انتخابی خود شرکت کنند. امتحان های ورودی برای این مقطع به سه دسته تقسیم می گردد:
گروه اول: رشته هایی با کنکور ملی Accesso Programmato Nazionale
جهت تحصیل در رشته هایی مانند پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی و معماری در ایتالیا شما باید در یک کنکور مانند کنکور ایران شرکت کرده و نمره قبولی را کسب کنید. منظور از کنکور ملی این است که برای هر سال تحصیلی تمامی دانشگاه های ایتالیا که یکی از چهار رشته ی ذکر شده در بالا را ارائه می دهند، در یک روز خاص که معمولاً در اوایل ماه سپتامبر هر سال در نظر گرفته می شود، یک امتحان مشخص را از متقاضیان به عمل می آورند. ثبت نام دانشگاه برای هریک از این رشته ها، منوط به قبولی در این امتحان است. یعنی اگر دانشجویی در امتحان ورودی قبول نشد، امکان ثبت نام در آن سال تحصیلی را نخواهد داشت.
گروه دوم: رشته هایی با امتحان ورودی دانشگاهی Accesso Programmato Locale
بسیاری از رشته های تحصیلی در مقطع لیسانس، به گروه دوم تعلق دارند. برای ثبت نام در هر یک از این رشته ها، مانند گروه اول دانشجو موظف به قبولی در امتحان ورودی است. اما این امتحان ها دیگر ملی نبوده و هر دانشگاهی بنا به صلاحدید خود آن را برگزار می نماید.
گروه سوم: رشته هایی با امتحان ورودی غیر محدود کننده یا آزاد Accesso non Programmato/libero
قبولی در رشته های گروه سوم ساده تر بوده و بدین صورت است که دانشجو می بایست در امتحان ورودی شرکت کند. اما اگر موفق به قبولی در این امتحان نشد، همچنان می تواند برای آن سال تحصیلی در دانشگاه ثبت نام کند. البته ثبت نام وی به شرطی قطعی می شود که در نیم سال تحصیلی اول، دروس پیش نیاز را گذرانده و این دروس را با موفقیت به پایان برساند.
دوره دوم: کارشناسی ارشد Master of Science Laurea Magistrale
این دوره دوم از تحصیل، دانش نظری عمومی قبلی را افزایش می‌دهد و بدنه‌ای پیشرفته و تخصصی از مباحث نظری و کاربردی و همچنین مهارت‌هایی با درجه بالا در تجزیه و تحلیل و ارزیابی انتقادی یا کاربردهای حرفه‌ای را ارایه می‌دهد. اتمام این دوره به دو سال تحصیلی نیاز دارد که معادل 120 واحد می‌باشد. به منظور دسترسی به این دوره، دانشجویان باید داری مدرک Laurea ایتالیا یا مدرک کارشناسی مرتبط از کشورهای دیگر باشند.
نکته ی حائز اهمیت برای دانشجویانی که متقاضی تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در کشور ایتالیا هستند، این است که حتماً رشته ی تحصیلی دانشجویان در مقطع کارشناسی، می‌بایست با رشته ی انتخابی آنان در مقطع کارشناسی ارشد مطابقت داشته باشد. به عنوان مثال، کسی که در رشته ی مکانیک فارغ‌التحصیل شده است، نمی تواند در رشته ای غیر مرتبط با مکانیک تحصیل کند.
دوره های کوتاه مدت پس از کارشناسی یکساله Master di I livello Specialising Bachelor
همچنین برخی از دانشگاه‌ها با هدف بهبود مهارت‌های حرفه‌ای دانشجویان، اقدام به برگزاری دوره‌های تخصصی به نام Specialising Bachelor می‌کنند. توجه داشته باشید که این دوره ها بر خلاف نام آن ها که مستر نامیده می شود، کارشناسی ارشد نیست. بلکه تنها دوره ای تکمیلی بعد از اخذ مدرک کارشناسی است. در واقع می توان این دوره را پلی میان کارشناسی و کارشناسی ارشد دانست. تنوع این دوره ها در دانشگاه های مختلف بسیار زیاد بوده و معمولاً دانشجویان را در مهارتی خاص برای ورود به بازار کار آماده می کنند.
دوره سوم: دکترا PHD – Dottorato di Ricerca
هدف این دوره فراهم آوردن توانایی‌های لازم برای پیشبرد فعالیت‌های تحقیقی تخصصی در بالاترین سطح توسط دانشجو می‌باشد. مدت زمان این دوره سه سال تحصیلی است و به منظور دسترسی به آن، دانشجو باید دارای مدرک کارشناسی ارشد ایتالیا یا معادل خارجی آن باشد و همچنین در یک آزمون ورودی به منظور پذیرش شرکت کند.
به دلیل پژوهش محور بودن مقطع دکترا در ایتالیا، نیازی به دانش زبان ایتالیایی برای گذراندن این دوره نیست و دانشجویان با داشتن مدرک زبان انگلیسی می توانند برای پذیرش خود اقدام نمایند. البته باید اضافه کرد که پذیرش در مقطع دکترا در اکثر دانشگاه های ایتالیایی بسیار سخت بوده و دانشجو می بایست از سوابق و مطالعات ویژه ای در رشته ی خود برخوردار باشد.
دوره های کوتاه مدت دوساله Specializing Master Master di II livello
این مقطع یک دوره تخصصی است که ورود به آن مستلزم مدرک کارشناسی ارشد و یا مدرک تحصیلی خارجی معادل است. مدت زمان حداقل آن دو سال است و با حداقل 120 واحد تکمیل می‌شود.
برای تعریف این دوره تخصصی، معنی کلمه‌ی Master کاملا با عنوان “کارشناسی ارشد” که در سطح بین‌الملل به کار می‌رود، متفاوت بوده و در حقیقت از سطحی بالاتر از کارشناسی ارشد برخوردار است.